Մեկը ոսկեծիրանյան հեքիաթներից

«Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնի կազմակերպիչներն ու հյուրերը պատիվ ունեցան հյուրընկալվելու Մեծ հայի` աշխարհահռչակ շանսոնիե ՇԱՌԼ ԱԶՆԱՎՈՒՐԻ երևանյան կեցավայրում:
Իր տան դռների առջև հյուրերի հետ անմիջական զրույցի բռնված Շառլ Ազնավուրին «Ոսկե ծիրանի» հիմնադիր տնօրեն Հարություն Խաչատրյանը հուշեց. «Բոլորին հրավիրիր ներս մտնել քո տուն»: Ազնավուրը հայավարի արտոնեց, որ այդ առաքելությունն իր վրա վերցնի հենց Հարություն Խաչատրյանը: Հրավերն ստացած հյուրերը մուտք գործեցին Ազնավուրի առանձնատուն` ողողված լույսով, ջերմությամբ, հայի շռայլ հյուրասիրությամբ, լարային քառյակի կատարմամբ ազնավուրյան երգերի հնչյուններով:
Նրբաճաշակ ուտեստներով ծանրաբեռն սեղանի շուրջ տանտերը անբռնազբոս զրուցում էր իր հյուրերի հետ` ապշեցնելով բոլորին 89-ամյա տարիքին ոչ բնորոշ կենսունակությամբ, կատակելու անօրինակ հմայքով, մարդկանց ու աշխարհին ուղղված բարի ժպիտով:
Հյուրերը «դատարկաձեռն» չէին այցելել իրենց աշխարհահռչակ հայրենակցին. դուդուկահար Գևորգ Դաբաղյանը և քամանչահար Հակոբ Խալաթյանը հուզեցին Ազնավուրին իրենց կատարումներով: Նրա հարկի ներքո թևածող հայկական ազգային մեղեդիների ոգին իր ելևէջների մեջ առավ ոչ միայն մեզ` հայերիս, ոչ միայն արտասվելու աստիճանի ապրեցրեց Արսինե Խանջյանին, ով, ի դեպ, ստանձնել էր շանսոնիեի թարգմանչուհու պարտականությունը, այլև հասավ աշխարհի տարբեր երկրների ու ազգությունների տաղանդավոր ներկայացուցիչների, բոլոր ժամանակների համար կինոյում իրենց անմահությունն ապահոված երևելիների գիտակցությանն ու զգացմունքներին:
Քշիշտոֆ Զանուսիի, Մարգարեթե ֆոն Թրոթայի, Իշտվան Սաբոյի, մյուսների աչքերն առավել, քան բառերը, խոսուն էին:
Երբ Գևորգ Դաբաղյանն ավարտեց իր նվագը, հարցրեց Ազնավուրին. «Երբևէ փորձե՞լ եք դուդուկ նվագել»:
Ի պատասխան` հնչեց ազնավուրյան կատակը. փորձել է, բայց այտերն այնպես չեն ուռել, ինչպես պետք է դուդուկ նվագելիս:
Օգտվելով Ազնավուրի հետ անմիջական շփման հնարավորությունից` ես մեծ հայրենակցիս նվիրեցի Դերենիկ Դեմիրճյանի ծննդյան 135-ամյակի առթիվ տպագրված «Հայը» էսսեի մեկ օրինակ: Անասելի հպարտ եմ, որ Դերենիկ Դեմիրճյանի տուն-թանգարանի իրականացրած այդ հրատարակության 100 օրինակներից մեկը հասավ Ազնավուրին:
«Ես չեմ կարդում հայերեն,- ասաց Ազնավուրը,- բայց շնորհակալ եմ այս նվերի համար»:
Հրաժեշտից առաջ խնդրեցի Արսինե Խանջյանին, որ բանավոր թարգմանի Շառլի համար Դեմիրճյանի անմահ ստեղծագործությունը, մի բան, որ նա նախորդ օրն արել էր ամուսնու` Ատոմ Էգոյանի համար, ում նույնպես պատիվ ունեցա նվիրելու էսսեի մեկ օրինակ:
Շառլ Ազնավուրը իր կեցավայրից հեռացավ հյուրերից շուտ, սակայն դրանից հետո էլ նրա հարկի ներքո չդադարեց առկայծել այն լույսն ու ջերմությունը, որ սփռում է իր շուրջը Շառլ Ազնավուր մարդը, դերասանը, երաժիշտը, Հա՛յը:
Հիշեցնենք, որ «Մոսկվա» կինոթատրոնի առջև` իր անվան հրապարակում, այսուհետ սեփական աստղն ունեցող Շառլ Ազնավուր դերասանի խաղին ոսկեծիրանյան հանդիսատեսը ևս մեկ անգամ ականատես եղավ փառատոնի շրջանակներում: Ցուցադրվեցին նրա մասնակցությամբ երեք ֆիլմ` «Կրակե՛ք դաշնակահարի վրա», «Թոբրուկ գնացող տաքսին», «Արարատ»:
Փառատոնյան կինոէկրանին վերապատմվեց «Կրակե՛ք դաշնակահարի վրա» ֆիլմի հերոս Ազնավուր-Սարոյանից մինչև «Արարատի» հերոս Ազնավուր-Սարոյանն ընկած խութաշատ ոդիսականի անօրինակ հեքիաթը, մեկը այն հեքիաթներից, որ հայաստանյան հանդիսատեսի համար իրականություն է դարձնում «Ոսկե ծիրանը»` արդեն տասը տարի շարունակ:

Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ